همواره کنترل ورود و خروج افراد مختلف به مکانهای متفاوت از چالشهای پیش رو بوده است. در زمانهای دور برای کنترل تردد از نگهبان استفاده میشد. این نوع کنترل به این صورت انجام میشد که نگهبان درب ورودی را بسته و در صورت تشخیص اینکه فرد برای ورود به مجموعه مجاز است آن را باز میکرد و اجازه ورود داده میشد. این سیستم برای نگهبان زحمت بسیاری دارد و در زمان ورود و خروج خودرو باید وقت زیادی صرف شود.
این سیستم با قرار دادن یک زنجیر آهنی در ورودی که توسط نگهبان کنترل میشد جایگزین شد که زحمت نگهبان و زمان مورد نیاز برای باز و بسته شدن مسیر را بسیار کمتر کرد. در نهایت با پیشرفت تکنولوژی انواع دیگری از ابزارها برای مسدود کردن راه به منظور جلوگیری از ورود غیر مجاز ساخته شد. به تمامی این ابزارها که به منظور جلوگیری از ورود غیر مجاز استفاده میشوند راه بند گفته میشود.
انواع مختلف وسایلی که برای مسدود کردن مسیر به منظور کنترل تردد، ایجاد وقفه در تردد، یا جلوگیری از ورود و خروج غیر مجاز در مکانهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند، راه بند نامیده میشوند. با پیشرفت تکنولوژی، ساخت راه بندها هم پیشرفتهای زیادی داشته و از انواع دستی مورد استفاده به انواع الکترونیکی تغییریافتهاند. امروزه این راه بندها با سیستمهای دیگری نیز ترکیبشدهاند و سیستمهای هوشمندی را به وجود آوردهاند که میتوانند بهصورت کاملا اتوماتیک و بدون دخالت انسان کار خود را بهصورت دقیق انجام دهند. راه بندها در انواع مختلفی ساخته میشوند و دستهبندیهای متفاوتی برای آنها در نظر گرفته شده است که در ادامه مقاله به بررسی آنها میپردازیم.
برای راه بندها دستهبندیهای متفاوتی در نظر گرفته شده است. یکی از این دستهبندیها، راه بندها را به دو دسته کلی دستی و اتوماتیک تقسیم میکند. اما امروزه میتوان این دستهبندی را به گونه دیگری نیز بیان کرد. به این صورت که میتوان راه بندها را به انواع دستی، نیمه اتوماتیک و تمام اتوماتیک تقسیم کرد. نوع دستی این راه بندها برای عملکرد خود به حضور یک نفر نیاز دارند که وظیفه باز و بسته کردن راه بند را بر عهده داشته باشند.
نوع نیمه اتوماتیک برای عملکرد از یک انسان دستور میگیرد و سپس بهطور اتوماتیک باز یا بسته میشود. این نوع راه بند خود توانایی تصمیم گیری ندارد و باید حتما از اپراتور یا فرد دارای ریموت دستور دریافت کند. آخرین دسته راه بندها هم نوع تمام اتوماتیک است. این نوع راه بند معمولا از ترکیب راه بند و یک سیستم تشخیصی دیگر به دست میآید بهطوریکه بدون دخالت انسان خودروهای دارای مجوز تشخیص داده شده و مسیر برای تردد آنها باز میشود. امروزه این سیستمها کاربردهای بسیاری پیدا کردهاند.
اما دستهبندی دیگری نیز در مورد راه بندها وجود دارد که بر اساس ساختار آنها انجام شده است. در این دستهبندی راه بندها به سه دسته زنجیری، بازویی یا بوم دار و ستونی تقسیم میشوند. راه بندهای زنجیری که همانطور که از نام آنها پیداست با کشیده شدن زنجیر در مسیر درست میشوند. راه بندهای بوم دار که پرکاربردترین نوع راه بند هستند دارای یک بازو هستند که به سمت بالا و پایین حرکت میکند و مسیر را باز و بسته میکنند.
دستهبندی انجام شده دیگر برای راه بندها از نظر سیستم عملکرد آنهاست. بر این اساس میتوان راه بندها را به دو دسته الکترومکانیکی و الکترو هیدرولیکی تقسیم کرد. با توجه به تفاوت قیمتی زیاد این دو دسته باید با توجه به محل نصب راه بند گزینه مناسبی را انتخاب کرد تا از هدر رفتن هزینه جلوگیری شود.
متداولترین نوع راه بند اتوماتیک که در ورودی بیشتر ادارات و پارکینگها دیده میشوند راه بندهای بازویی هستند. این نوع راه بندها دارای یک بازو به طول 2 تا 8 متر هستند که به یک تکیهگاه که بر روی زمین نصب میشود متصل میشود. این بازو توسط یک موتور و گیربکس به حالت افقی درآمده و مسیر را مسدود میکند. در زمان نیاز موتور بازو را تا زاویه 90 درجه بالا میبرد و بازو به حالت عمودی در میآید و مسیر را برای تردد باز میکند. علاوه بر مدل موتور گیربکسی که با نام الکترومکانیکی شناخته میشود؛ راه بندهای بازویی الکترو هیدرولیکی هم وجود دارند که برای بالا بردن بازو از نیروی روغن استفاده میکنند.
برای مکانهای پرتردد که باید به دفعات زیاد راه بند عمل کند نمیتوان از مدلهای الکترومکانیکی استفاده کرد زیرا به شدت داغ میکنند و بیشتر از چند روز دوام نمیآورند. در این موارد باید از نوع الکتروهیدرولیکی استفاده کرد. این نوع به دلیل استفاده از هیدرولیک استهلاک بسیار کمتری دارد و میتواند با سرعت بیشتری نسبت به همتای الکترومکانیکی خود عمل کند.
برخی از تولیدکنندگان برای تطابق بهتر محصولاتشان با مکانهای مختلف از بازوی تلسکوپی استفاده میکنند. طول بازوهای تلسکوپی به سادگی تغییر میکند. بهطور مثال میتوان طول بازو را از 4 تا 6 متر تغییر داد. این ویژگی باعث میشود به راحتی بتوان راه بند را در مکانهای مختلف نصب کرد. در بعضی موارد همانند پارکینگهای مسقف با محدودیت ارتفاع روبرو هستیم. در اینگونه مکانها ورودی میتواند 5 متر باشد درحالیکه ارتفاع سقف کمتر از 3 متر باشد، پس بازو نمیتواند تا زاویه 90 درجه بالا رود. برای حل این مشکل تولیدکنندگان بازوهای تاشونده را روانه بازار کردهاند.
بازوهای تاشونده در دو نوع تاشونده 90 درجه و تا شونده 180 درجه تولید میشوند. نوع 90 درجه به این صورت است که بازو در زمان بالا رفتن از وسط تا میشود و قسمت انتهایی آن همواره بهصورت افقی باقی میماند. نوع تا شونده 180 درجه هم به این صورت است که در زمان بالا رفتن بازو قسمت انتهایی آن به پایین خمشده و در کنار قسمت دیگر بازو جمع میشود. با استفاده از این بازو محدودیت استفاده از راه بند در مکانهای دارای ارتفاع کم برداشته شده است.
یکی از ایمنترین راه بندهای موجود نوع ستونی است. راه بندهای ستونی در داخل زمین قرار میگیرند و در موارد لزوم از زمین خارج شده و راه را مسدود میکنند. ای نوع راه بندها از جنس بسیار مقاوم ساخته میشوند و میتوانند در مقابل ضربات سنگین ناشی از برخورد خودروها مقاومت کنند و خسارت زیادی نبینند. راه بند ستونی معمولا بهصورت مجموعهای مورد استفاده قرار میگیرد مثلا در یک ورودی 5 متری 4 راه بند ستونی قرار داده میشود. تعداد مورد استفاده به محل نصب و حساسیت آن بستگی دارد. از این نوع راه بند در مکانهای بسیار حساس مانند مکانهای نظامی یا سفارتها استفاده میشود. در صورت برخورد خودرو با این نوع موانع، خودرو به حدی آسیب میبیند که دیگر قادر به حرکت نخواهد بود.
تمامی راه بندهای نیمه اتوماتیک دارای یک برد الکترونیکی هستند که عملکرد آنها را کنترل میکند. اگر این راه بندها را به دستگاههای دیگری متصل کنیم که آنها به راه بند فرمان باز یا بسته شدن را بدهند، راه بند تمام اتوماتیک حاصل میشود. نمونهای از سیستمهایی که برای کنترل راه بند مورد استفاده قرار میگیرد، کارتخوانهای رادیویی هستند. با استفاده از این سیستم با نزدیک شدن خودرویی که یک کارت رادیویی را بر روی شیشه نصب دارد راه بند بهصورت اتوماتیک راه را باز میکند. نمونه دیگر اتصال راه بند به سیستم پلاک خوان است که از طریق آن بدون دخالت انسان مسیر برای خودروهای مجاز باز میشود و اجازه تردد پیدا میکنند.
همانطور که از نام راه بند پیداست بیشترین کاربرد آنها برای مسدود کردن مسیر است. این مسدود کردن مسیر میتواند با اهداف متفاوتی باشد. برای مثال در ورودی بیشتر ادارات از راه بند برای جلوگیری از ورود خودروهای غیر مجاز استفاده میشود. در ورودی پارکینگها از راه بند به منظور کنترل ورود و خروج و پرداخت هزینه استفاده میشود. همچنین میتوان از راه بند برای مسدود کردن موقتی مسیر استفاده کرد. برای مثال در تقاطع راهآهن و جادهها برای مسدود کردن مسیر در زمان عبور قطار از راه بند استفاده میشود.
درب اتوماتیک MIG
با استفاده از راه بندها میتوان به سادگی تردد خودروها را کنترل کرد بدون اینکه زحمت زیادی برای یک نگهبان ایجاد کرد. سرعتبالا در مسدود کردن یا باز کردن مسیر از ویژگیهای بارز این سیستم است. برای مثال بیشتر راه بندها تنها به 6 ثانیه زمان برای عملکرد خود نیاز دارند.
کنترل تردد در مکانهای مختلف اهمیت ویژهای دارد. برای این امر باید مسیر تردد را مسدود کرد تا تنها در صورت مجاز شناخته شدن خودرو مسیر برای آن باز شود. مسدود شدن مسیر توسط دستگاهی به نام راه بند انجام میشود. این دستگاهها در انواع مختلفی تولید میشوند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. برای موارد بسیار امنیتی از راه بندهای ستونی و برای کاربردهای معمولی از راه بندهای بازویی استفاده میشود. انتخاب نوع راه بند اهمیت ویژهای دارد و با توجه به کاربرد راه بند این انتخاب انجام میشود. در صورت پرتردد بودن مسیر باید از راه بند الکترو هیدرولیکی استفاده شود زیرا استهلاک کمتری نسبت به نوع الکترومکانیکی دارد، اما در مقابل قیمت بالاتری دارد.